"Самурдин мектеб"  |  8(255) 2012      

Са бязи литераторри кхьизвайвал, Ватандин ЧIехи дяве хьаначиртIа, лез-ги литература генани йигин камаралди вилик фидай. Дяведи чавай цIудралди алакьунар авай жегьил шаирарни кхьирагар къакъудна. Алатай асирдин 30-40-йи-сара чи литературадиз цIийивал гъайи ихьтин же-гьил къелемэгьлийрикай сад-ни Балакъардаш Султанов я.
Б. Султанов 1912-йисуз виликан Куьре округдин Агъа СтIалрин хуьре лежбердин хизанда дидедиз хьана. Адан дидени буба фад рагьметдиз фена. Мукьва-кьилийри хъсан зигьин авай гададив кIелиз туна.
Б. Султанова сифте хуьре ва гуьгъуьнлай Дербентдин педучилищеда кIелна. Шии-рар кхьинал рикI алай Бала-къардаш мукьвал-мукьвал СтIал Сулейманан патав фидай. ЧIехи шаирдин суьгь-бетри, къиметлу несигьатри Балакъардашаз гзаф таъсирна. Ада шиирар кхьинихъ галаз санал хуьруьн агьалийрин савадлувал хкажунин кардани иштиракна.
Шаирдин эсерар "Колхоз-дин пайдах" газетда ва 30-йисара акъатай бязи кIва-тIалра гьатнава. Абурун ара-да вич лезги хуьрера, колхозар тешкилдай чIавуз кесибринни девлетлуйрин арада кьиле фейи женгерикай туькIуьрнавай "Батрак Агь-медан кьиникь" тIвар алай поэма иллаки къиметлуди яз гьисабиз жеда. Ана жегьил шаирди са жерге рикIел аламукьдай ва гьа девирдиз хас образар ганва. Абурун об-раздалди шаирди кулакриз гележегдиз рехъ авачирди ва цIийи гьукуматди халкьдин иви хъваз хьайи зилийриз кьур кар къалурзава. Вичин поэмада:

Виликан лянетлу къар
Алатна чаз кIур гана.
Рекьидай чун гатана,
Девлетлуйри зур гана.

А залумри кесибриз
Тийир гужар жедачир.
Гьикьван минет авуртIан,
Абуруз язух къведачир.  

- лугьузвай шаирди гила халкь фашистрин зулумдик акатуникай игьтият ийизвай. Гьавиляй ада вичин ватанэгьлийриз душманрихъ галаз женгиниз эвер ганай. Адахъ галаз санал Кьасумхуьрелай 300 кьван жегьил гуьгьуьллувилелди Ватандин ЧIехи дяведиз фенай. Советрин уьлкведин азадвал патал женг чIугуна 1943-йисуз дяведа кьегьалвилелди гьелек хьайи Б. Султанова ва-танпересвилин, кьегьалвилин, душмандиз лянетдин цIудралди шиирар кхьенай. Абурукай "Душмандиз ля-нет", "Яру кьушунриз", "Къизил аскер" хьтин шиирар генани машгьур я.
Дяведин йисара Б. Сул-танован хуьруьнвийрикай къелем яракьдалди эвезна душмандин хура акъвазай мад кьве машгьур жегьил шаир - СтIал Сулейманан хва СтIал Мусаиб ва Мутагир Султановни кьегьалвилелди гьелек хьанай.

Гуьлхар Гуьлиева